رمزگشایی دلایل افزایش قیمت مواد اولیه نساجی/ سود افزایش قیمت البسه به جیب پتروشیمیها میرود؟
بررسی وضعیت صنایع پاییندستی پتروشیمی نشان میدهد که یکی از مشکلات جدی این صنایع کمبود مواد اولیه مورد نیاز آنها است.
در این بین آن دسته از تولیدکنندگانی که در صنایع پاییندستی پتروشیمی از پلی اتیلن ترفتالات (PET) به عنوان ماده اولیه خود برای تولید الیاف پارچه استفاده میکنند، در سال جاری از کمبود یا نرسیدن مواد اولیه گلایه داشتهاند.
در این بین اما مدیرعامل پتروشیمی تندگویان در مصاحبهای با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با عنوان «کاتالیست پالادیوم در پتروشیمی تندگویان بومیسازی میشود/ در تولید گرید چادر مشکی به خودکفایی رسیدیم» عنوان کرده است که دلیل کمبود PET در صنایع پاییندستی پتروشیمی از جمله صنعت نساجی و صنعت بطریسازی، حضور دلالان در فرآیند خرید پِت از بورس کالا است.
به گفته سیدرضا قاسمیشهری مدیرعامل شرکت پتروشیمی شهید تندگویان افزایش تقاضای پِت در سال جاری ناشی از افزایش خرید پِت توسط دلالان بوده است و دلالان پت تولیدی پتروشیمی شهید تندگویان را از بورس کالا میخرند و به کشورهای همسایه صادر میکنند. در نتیجه کلید حل این مشکل در اختیار وزارت صمت است و این وزارتخانه باید با شناسایی ظرفیتهای کاذب در این صنایع دسترسی دلالان به خرید پِت را قطع کند.
اما بررسیها نشان میدهد که شاید ارائه یک ریشه مشترک برای مشکل کمبود مواد اولیه در صنایع نساجی و بطریسازی درست نباشد.
در این برای بررسی دقیقتر موضوع با شاهین کاظمی عضو هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران به گفتگو نشستیم تا چالشهای موجود در صنایع نساجی و فعل و انفعالات بازار را از دیدگاه تولیدکنندگان پاییندستی تحلیل و ارزیابی کنیم. این مصاحبه در دو بخش منتشر خواهد شد.
مشروح بخش اول این مصاحبه به شرح زیر است:
*سود ناشی از افزایش قیمت البسه در بازار به جیب پتروشیمیها میرود؟
فارس: در نیمه اول سال جاری قیمت منسوجات لباسی افزایش چشمگیری داشته است. دلیل این افزایش قیمت را چگونه تحلیل میکنید؟
کاظمی: صنعت نساجی زنجیرهای از فرآیندها را دارد، یعنی ابتدا مواد پتروشیمی به الیاف تبدیل میشود، الیاف در کارخانه ریسندگی به نخ تبدیل میشود، نخ در کارخانه بافندگی به پارچه تبدیل میشود، پارچه در کارخانه رنگرزی چاپ، تکمیل و آماده میشود و بعد تازه مورد استفاده صنایع دوزندگی قرار میگیرد که با آن محصولات مختلفی دوخته میشود. ما در صنایع نساجی علاوه بر منسوجات لباسی منسوجات غیرلباسی هم داریم از جمله منسوجات خانگی نظیر کالای خواب، حوله، رومبلی، پرده و منسوجات صنعتی مانند نخ تایر، ژئوتکستایل و سایر منسوجاتی که کاربردهای فنی دیگری دارند.
در این زنجیره پلیاستر یا همان پِت (PET) نقش خیلی مهمی ایفا میکند. تا حدود 4۰ الی 5۰ سال پیش پنبه مهمترین الیاف در صنعت نساجی بود اما به مرور با افزایش جمعیت دنیا و کاهش سطح زیر کشت و در اولویت قرار گرفتن کشتهای خوراکی، سهم الیاف مصنوعی و مخصوصاً پلیاستر در زنجیره صنعت نساجی افزایش قابل ملاحظهای یافت، به گونهای که هماکنون پلیاستر را میتوان سلطان الیاف در صنعت نساجی محسوب نمود.
در حال حاضر مهمترین ماده اولیه صنایع نساجی پلیاستر است و بعد از آن پنبه در جایگاه بعدی قرار دارد و در کنار آنها به مقدار خیلی کم بقیه الیاف طبیعی مثل پشم و ابریشم و سایر الیاف مصنوعی نظیر اکریلیک، نایلون و پلیپروپیلن نیز در صنایع نساجی مورد استفاده قرار میگیرند.
سهمیه بهینیاب پلیاستر موردنیاز صنایع نساجی اصلاح و بهروزرسانی شده است
به طور کلی بیش از 60 درصد مواد اولیه صنایع نساجی از الیاف پلیاستر و حدود 20 درصد هم از الیاف پنبه تشکیل شده است و 2۰ درصد باقیمانده را سایر الیاف طبیعی و مصنوعی در اختیار دارند. مشخصاً قیمت الیاف پلیاستر نسبت به الیاف پنبه کمتر است. لذا لباس پنبهای درحال حاضر لباس لوکس و گرانی محسوب میشود. یعنی شما اگر پیراهنی داشته باشید که ۱۰۰% پنبه باشد نسبت به لباس 100% پلیاستر قیمت بالاتری دارد. به همین دلیل طبقات اجتماعی مرفه سراغ الیاف طبیعی نظیر پنبه، پشم و ابریشم میرود و طبقات متوسط و پایین جامعه از البسه مصنوعی که با پلیاستر یا سایر مواد پلیمری تولید شدهاند، استفاده میکند.
خوراک، پوشاک و مسکن به عنوان 3 نیاز اساسی زندگی محسوب می شوند. در شرایط اقتصادی فعلی طبقه میانی و پایین جامعه ما بایستی اول بحث خوراک را مد نظر قرار داده و سپس به پوشاک بپردازد و با افزایش قیمتها ناشی از تورم طبیعتاً هزینه کمتری را برای خرید پوشاک در اختیار دارد. در نتیجه قیمت پلیاستر و سایر الیاف مصنوعی به عنوان مواد اولیه تولید البسه طبقات متوسط و پایین جامعه بسیار حائز اهمیت است.
وقتی که قیمت پلیاستر افزایش پیدا میکند، قیمت لباسی که طبقه عامه جامعه استفاده میکنند افزایش مییابد. این افزایش قیمت هم در ابتدای زنجیره صنعت نساجی اتفاق میافتد و به صورت دومینویی به مردم منتقل میشود. یعنی در ابتدا کارخانه نساجی چیپس پلیاستر مورد نیاز خود را با رقابت گرانتر از پتروشیمی خرید میکند و بعد شرکت تولیدکننده الیاف مجبور میشود قیمتش را بالا ببرد، سپس قیمت نخ افزایش مییابد، بعد قیمت پارچه افزایش مییابد و در انتها قیمت لباس بالا میرود و مصرفکننده که مردم هستند، مجبورند پول بیشتری بابت لباس بپردازند که در حقیقت این پول به بخش اول این زنجیره یعنی صنعت پتروشیمی منتقل شده است.
متاسفانه قیمت چیپس پلیاستر تولیدی توسط پتروشیمی تندگویان به دلیل افزایش تقاضا و در نتیجه رقابت در بورس کالا افزایش قابل ملاحظهای داشته است و تا هفتههای میانی فصل پاییز، پیشرقابتهای 50 تا 6۰ درصدی بالای قیمت پایه برای خرید پلیاستر از بورس کالا داشتیم.
این موضوع به چرخه صنایع نساجی آسیب میرساند ولی آسیب اصلی را در این فرآیند مردم طبقات پایین جامعه میبینند، زیرا در نهایت پول از جیب آنها برداشته میشود. وقتی من تولیدکننده گرانول یا چیپس را گران میخرم، نخ را گرانتر میدهم شاید مشتریهای من کمتر شود ولی من که نمیخواهم ضرر کنم. این چرخه تا انتها ادامه دارد و در نهایت مصرفکننده مجبور است این پول را بپردازد.